Чӑваш кӗнеке издательствинче «Чӑваш Республикин археологин картти» кӗнекен иккӗмӗш томне пичетлесе кӑларнӑ. Пӗрремӗш томӗ пӗлтӗр кун ҫути курнӑ. Кӗнекене Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ хатӗрленӗ, пичете асӑннӑ издательство хатӗрленӗ.
«Чӑваш Республикин археологи картти» ӑслӑлӑхпа справка энциклопедийӗ шутланать. Унта историпе культура эткерлӗхӗн куҫман пурлӑхӗ, археологи палӑкӗсем, ҫинчен сведени кӗнӗ. Пӗрремӗш томра тӑхӑр районтипе: Улатӑр, Элӗк, Патӑрьел, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Канаш, Куславкка, Комсомольски, Красноармейски – паллаштарнӑ. Иккӗмӗшне Хӗрлӗ Чутай, Сӗнтӗрвӑрри, Муркаш, Пӑрачкав, Вӑрмар тата Ҫӗрпӳ районӗсенчисем кӗнӗ. Виҫҫӗмӗш том валли те юлнӑ. Унта Шупашкар, Шӑмӑршӑ, Ҫӗмӗрле, Етӗрне, Елчӗк, Тӑвай районӗсенчисем тата Шупашкар хулинчисем лекмелле.
Кӗнекене 19 ӗмӗрӗн ҫурринчен тытӑнса 21 ӗмӗр пуҫламӑшӗнче археологсем тупса палӑртнисем кӗнӗ.
Пысӑках мар Сӗнтӗрвӑрри хулинче тӗлӗнмелле пулӑм пулнӑ. Унта пысӑках мар ҫӳлевӗҫе тытнӑ.
Ҫакскер хулари кушаксене хӑваласа тытнӑ. Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи чӗрчунсен чирӗсемпе кӗрешекен станцин эксперчӗсем ӑна ятарлӑ вырӑна хупнӑ. Мӗншӗн тесен унӑн урнӑ чир пуррипе ҫуккине палӑртмалла.
Хальлӗхе ҫӳлевӗҫӗн урнӑ чир пуррин палли палӑрман-ха. Чӗрчун хӑйне лайӑх туять, панӑ апата кӑмӑлпах ҫиет. Ҫӳлевӗҫе карантинран кӑларсан ӑна вӑрмана каялла ярӗҫ.
«Про Город» хаҫат ҫырнӑ тӑрӑх, Сӗнтӗрвӑрринче пурӑнакан Олимпиада Семенова урамри кушаксене тӑрантарнӑ. Анчах пӗррехинчи вӗсем килме пӑрахнӑ. Хӗрарӑм урама тухсан ҫӳп-ҫап контейнерӗ хыҫӗнче хӑрушӑ сасӑ илтнӗ, унтан вӑл кушак виллине тата ун умӗнчи ҫӳлевӗҫе курнӑ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Кукашни ялӗшӗн Культура ҫулталӑкӗ ӗмӗрлӗхе асра юлӗ. Кӑҫал унта ку ҫулталӑк ырӑ ятпа ҫырӑнса юлӗ. Кукашнире ҫӗнӗ культура ҫурчӗ кӗҫех хута каймалла.
Паян ЧР культура министрӗ Вадим Ефимов культура ҫуртне епле хӑпартнипе паллашнӑ. Министр килес умӗн ҫурт тӑвас ӗҫе вӑхӑтлӑха чарнӑ. Ара, ӗҫ кӗҫех вӗҫленмелле те. Шалти ӗҫсене раштав уйӑхӗн 10-мӗшӗ валли вӗҫлеме палӑртнӑ.
Вадим Ефимов культура ҫуртне туса пӗтернӗ хыҫҫӑн ӑна хальхи йышши сасӑ тата ҫутӑ техникин тӗрлӗ хатӗрӗпе тивӗҫтерес ыйтӑва пӑхса тухассине палӑртнӑ.
Кукашни ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Светлана Емельянова Ҫӗнӗ ҫула ҫӗнӗ клубра кӗтсе илессе шанать.
«Ҫирӗп ҫемье — телейлӗ ачалӑх» сӑнӳкерчӗксен конкурсне «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫейӗн» Чӑвашри уйрӑмӗ ирттерет. Нумаях пулмасть унӑн ҫӗнтерӳҫисене палӑртнӑ.
Конкурс пилӗк номинаципе иртнӗ: «Пирӗн юратнӑ асаннесемпе асаттесем», «Ҫемьепе каннӑ вӑхӑтри савӑнӑҫлӑ самант», «Атте, анне тата эпӗ — спортпа туслӑ ҫемье», «Анне аллин ӑшши», «Манӑн атте — чи лайӑххи», «Манӑн ҫӗмье — манӑн пуянлӑх», «Ҫемье портречӗ».
Йӗркелӳҫӗсем палӑртнӑ тӑрӑх, конкурса республикӑри район-халасенчи 400 яхӑн ҫын хутшӑннӑ. Ҫавӑн пекех вӗсен йышӗнче — Мускавра, Красноярск тӑрӑхӗнче, Волгоградра пурӑнакансем. Пӗтӗмпе — 1300 ытла ӗҫ.
Муркашсем те хастар хутшӑннӑ унта. Ав Полина Спиридонова «Ҫемьепе каннӑ вӑхӑтри савӑнӑҫлӑ самант» номинацире ҫӗнтернӗ.
«Анне аллин ӑшши» номинацире Шупашкарти Наталия Павлова мала тухнӑ, «Манӑн атте — чи лайӑххи» номинацире — Вӑрмар районӗнчи Елена Егорова. «Пирӗн юратнӑ асаннесемпе асаттесем» номинацире Йӗпреҫ районӗнчи Светлана Акшарова ҫӗнтернӗ, «Атте, анне тата эпӗ — спортпа туслӑ ҫемье» номинацире — Ҫӗнӗ Шупашкарти Людмила Кириллова. Шупашкарти Мария Падиарова «Манӑн ҫӗмье — манӑн пуянлӑх» номинацире ҫӗнтернӗ, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Владимир Максимов «Ҫемье портречӗ» номинацире мала тахнӑ.
Чӳкӗн 20-мӗшӗнчен пуҫласа раштавӑн 1-мӗшӗччен Пӗтӗм тӗнчери СПИДпа кӗрешмелли куна халалланӑ вунӑкунлӑх иртет. Шупашкар районӗнче ВИЧ-инфекциллӗ 36 ҫын пурӑнать.
Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа ҫакна пула 6 ҫын вилнӗ. СПИД стадине пула 2 ҫын пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Канаш, Сӗнтӗрвӑрри, Куславкка, Канаш, Ҫӗмӗрле районӗсенче те ВИЧ-инфекципе чирлекен нумай. Шупашкар районӗнче ҫулталӑк пуҫланнӑранпа ВИЧ-инфекциллӗ тӑватӑ амӑшӗ ача ҫуратнӑ. Пурте сывӑ.
Республикӑра кӑҫалхи 9 уйахра 124 ВИЧ-инфекциллӗ ҫынна тупса палӑртнӑ. Вӗсенчен пӗри — Шупашкар районӗнче. Шупашкар район пульницинче Пӗтӗм тӗнчери СПИДпа кӗрешмелли кун Уҫӑ алӑксен кунӗ иртӗ. Унпа килӗшӳллӗн медӗҫченсем валли семинар иртӗ.
Чӳкӗн 24–25-мӗшӗсенче Республикӑри СПИДпа кӗрешмелли центрта та Уҫӑ алӑксен кунӗ иртӗ. Ҫынсем инфекционистпа, дерматологпа, психологпа канашлама пултараҫҫӗ.
Сӗнтӗрвӑрринчи 1-мӗш гимнази ҫумӗнче ҫулсерен иртекен чӗлхесен фестивалӗ пулнӑ. Бразилирен, Холландирен, Австрирен, Словакирен килнӗ хӑнасем шкул ачисем валли ӑсталӑх класӗсем ирттернӗ.
Ачасемшӗн ку акӑлчан чӗлхине мӗнле шайра пӗлнине тӗрӗслемелли мел пулнӑ. 10-мӗш «а» класра вӗренекен Дарья Тихонова, Оксана Шишокина, Карина Хачатрян, Ксения Филиппова, Денис Совин тӑлмачӑ тата гид вырӑнӗсенче пулнӑ.
Дарья Тихонова Австрири Кристинӑна пулӑшнӑ. Вӑл 19 ҫулта. Кристина хӑй те Сӗнтӗрвӑрри пек пӗчӗк хулара пурӑнать-мӗн. Хӗр сноуборда юратать. Кристина нимӗҫ алфавичӗпе тата ансат сӑмах ҫаврӑнӑшӗсемпе паллашнӑ. Ҫавӑн пекех нимӗҫ тата чӑваш чӗлхисенчи уҫӑ сасӑсене танлаштарнӑ.
Словакири Юрий пурне те килӗшнӗ. Вӑл вырӑсла лайӑх калаҫать, анчах ӑсталӑх класне акӑлчанла ирттернӗ. Юрий Словаки пирки нумай каласа кӑтартнӑ, Словаки чӗлхипе паллаштарнӑ, вӑл вырӑс чӗлхипе пӗр пекрех пулнине палӑртнӑ.
Сӑнсем (15)
Хут купӑс сасси кӳршӗ яла та илтӗнет. Шупашкар районӗнчи Тутаркасси ялӗнчи халӑх ку инструмента питӗ килӗштерет. Унта нумаях пулмасть «Выля, хут купӑс, янра, такмак — 2014» конкурс иртнӗ. Купӑсҫӑсен ӑсталӑхне курма 100 ытла ҫын пухӑннӑ.
Конкурса Шупашкарти И.Васильев, Г.Якимов, Л.Захаров, Н.Андреев, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Вениамин Смелов, Шупашкар районӗнчи Николай Николаев тата Валерий Никитин хутшӑннӑ. Купӑсҫӑсем ҫӗнтерӳҫӗ ятне ҫӗнсе илессишӗн тупӑшнӑ. Пурте чунтан купӑс каланӑ, ҫынсене савӑнтарнӑ. Залри халӑх купӑсҫӑсемпе пӗрле юрланӑ. Хӑшӗ-пӗри чӑтса тӑрайман — ташша тухнӑ.
Купӑсҫӑсен ӑсталӑхне жюри хакланӑ. Николай Николаев ҫӗнтерӳҫӗ ятне тивӗҫнӗ. «Хӑй тӗллӗн вӗреннӗ купӑсҫӑ» номинацире В.Смелов палӑрнӑ. И.Васильев «Купӑсҫӑ — виртуоз» номинацире ҫӗнтернӗ. Л.Захаров «Халӑх юррине чи лайӑх юрлакан» номинацире палӑрнӑ. Нина Федорова — «Такмак чи лайӑх калакан» ята тивӗҫнӗ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнче пурӑнакан Вячеслав Васильев ҫын пурнӑҫне ҫӑмӑллатакан хатӗрсем шухӑшласа кӑларнӑ, вӗсене патентланӑ.
Тӗслӗхрен, вӑл пушмак хывмалли хатӗр ӑсталанӑ. Вячеслав Васильев каланӑ тӑрӑх, ку хатӗр меллӗ, урана, нускине хуратмасть.
Арҫын ҫырла тасатмалли хатӗр те шухӑшласа кӑларнӑ. Унпа усӑ курса шур ҫырлине, хура ҫырлана, кӗтмел ҫырлине, кедр мӑйӑрне ҫӑмӑллӑнах ҫӳп-ҫапран тасатма пулать. Ҫапла майпа алӑ ҫумне ҫыпӑҫнӑ ҫӳп-ҫап ҫырласене вараламасть, урайне тӑкӑнмасть.
Вячеслав Васильев пӗтӗмпе пилӗк хатӗр шухӑшласа кӑларнӑ. Вӗсен йышӗнче ҫырла йӑранӗн хуралҫи, ҫӗнетнӗ мотоблок та пур.
Республикӑри хӑш-пӗр шкулта кӗрхи каникула ытти ҫулхинчен маларах янӑ. Ҫапла тума инкеклӗ лару-тӑру хистенӗ.
Иртнӗ эрнекун пӑрлӑ ҫумӑр тата йӗпе юр ҫунине пула тата ҫанталӑк сасартӑк сивӗтсе лартнине пула ҫутӑ пӑралукӗсем татӑлса пӗтнине нумайӑшӗ асӑрхарӗ ӗнтӗ, кун пирки пирӗн сайт хыпарланӑччӗ. Ку вӑхӑтра Шупашкарта троллейбуссем йӑпӑртлӑха чарӑнса илнине те, ял-хуласенчи микрорайонсем ҫутӑсӑр тӑрса юлнине те пиртен кашниех пӗлет. Хӑш-пӗр ҫӗрте ялсем халӗ те ҫутӑсӑр лараҫҫӗ.
Ҫутҫанталӑк ҫапла шар кӑтартнине кура республикӑра инкеклӗ лару-тӑру тесе йышӑну та кӑларнӑ.
Чӑваш Енӗн Вӗренӳ министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, паян ирхи 9 сехетре Элӗк, Сӗнтӗрвӑрри, Муркаш, Ҫӗрпӳ, Шупашкар тата Етӗрне районӗсенчи 17 шкулпа 7 ача пахчи ҫутӑсӑр ларнӑ. Уйрӑмах кӑткӑс тӑрӑм Муркаш районӗнче иккен. Унта 25 шкултан тӑваттӑшӗнче, 14 ача пахчинчен тӑваттӑшӗнче ҫутӑ ҫук. Электричество ҫуккине кура ӑшӑ кӑмакисем ӗҫлеймеҫҫӗ. Шкулсенче ӑшӑ тата ҫутӑ ҫуккине кура ачасене кӗрхи каникула иртерех яма йышӑннӑ.
Юпан 17-мӗшӗнче каҫхине пӑрлӑ ҫумӑр тата йӗпе юр ҫунӑ май электролинисем пӑрланнӑ, хӑш-пӗр ҫӗрте татӑлнӑ. Ҫавна май Чӑваш Енри темиҫе муниципалитет электричествӑсӑр тӑрса юлнӑ.
Электричество Элӗк, Вӑрнар, Красноармейски, Сӗнтӗрвӑрри, Муркаш, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Етӗрне районӗсенче сӳннӗ. Юпан 18-мӗшӗнчи кӑнтӑрла тӗлне Элӗк, Муркаш, Шупашкар, Етӗрне районӗсенче ҫеҫ электричество пулман. Унти 47 ялта 4036 ҫын ҫутӑсӑр юлнӑ. Ҫав йыша виҫӗ шкулпа виҫӗ ача пахчи кӗнӗ.
Авари пулнӑ вырӑнсенче Инкеклӗ лару-тӑру тытӑмӗн ӗҫченӗсем ӗҫленӗ.
+18.3 °C